Evimizde 5 kedimiz, 1 köpeğimiz var. Bana kalsa daha fazla olabilirdi. Allahtan bu konuda bana dur diyen birisi var. Geçenlerde farkettim ki çoğunun ismi bir besin. İçlerinden birisi de Sumak. Sumak evdeki tek cins kedi bir siyam. Diğerleri halis mulis sokaktan koşarak eve sığınan sarman ve tekirler.

İşte bu Sumak kızımız babasının gözdesi. Sumak aşağı Sumak yukarı derken... Ben de dedim ki Taylan yaz bakalım sumak neymiş, insan sağlıgı için ne önemi varmış. Bir sürü baharatın faydalarını biliyoruz ama sumak bu aralar makalelerde de karşıma çıkmaya başladı.

Hadi gelin hep birlikte sumak neymiş ögrenelim...

SUMAK NEDİR?

Sumak, Akdeniz ve Ortadoğu mutfaklarında popüler bir malzemedir. Ayrıca bitkisel ilaç uygulamalarında da tedavi amaçlı olarak kullanılan bir baharattır.

Yazdıklarımda sumak hakkında bilmeniz gereken her şeyi, ne olduğu, potansiyel sağlık yararları ve nasıl kullanılacağını anlatmaya çalıştım.

Sumak, anacardiaceae olarak bilinen bir bitki ailesine ait çeşitli çiçekli çalıdır. Bilimsel adı rhus coriaria’dır. Bu ailenin diğer ortak üyeleri arasında kaju ve mango bitkileri bulunur. Vallahi kajuyla aynı familyadan gelmesine çok şaşırdım.

Sumak, subtropikal ve ılıman iklimlerde büyür ve Akdeniz, Asya ve Afrika'nın çeşitli kısımları da dahil olmak üzere tüm dünyada yetişir.

Hepsi Rhus cinsine ait olan 200'den fazla farklı sumak türü vardır. Bununla birlikte, Rhus coriaria - veya Suriye sumağı - insanların yemek pişirme ve bitkisel ilaçlar için en sık yetiştirdiği çeşittir.

Sumak, baharata dönüşmeden yoğun, parlak kırmızı, bezelye büyüklüğünde meyve kümeleriyle karakterizedir.

İnsanlar çay yapmak için taze meyveleri demleyebilir, ancak daha çok bitkisel takviye veya yemeklik baharat olarak kullanmak için sumağı kurutur ve toz haline getirirler. Sumak konusunda bilmemiz gereken önemli bir ayrım vardır: Sumak, baharatı zehirli sumak ile karıştırılmamalıdır.

Zehirli sumak, sumakla ilişkili olsa da, tamamen farklıdır. Zehirli sumak beyaz renkli meyve üretir ve zehirli sarmaşık veya zehirli meşe ağacındakine benzer bir ağaçta yetişir ve alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Özet

Sumak, bilimsel olarak Rhus coriaria olarak bilinen çiçekli bir çalıdır. İnsanlar kırmızı meyvelerini yemeklik baharat ve besin takviyesi olarak kullanırlar.

POTANSİYEL FAYDALAR

Sumak muhtemelen en iyi yemek baharatı olarak bilinir. İnsanlar ayrıca yüzyıllardır geleneksel bitkisel ilaç uygulamalarında da sumağı kullanmıştır.

Sumağın insanlardaki etkilerine dair bilimsel kanıtlar eksiktir. Bununla birlikte, erken araştırmalar, potansiyel sağlık yararları olabileceğini düşündürmektedir.

SUMAĞIN BESİN İÇERİĞİ

Sumak önemli besin öğeleri içermektedir.

Sumağın tam besin profili büyük ölçüde bilinmemektedir, ancak bazı araştırmalar bir dizi faydalı besin içerdiğini öne sürmektedir. Bunlar arasında lif, sağlıklı yağlar ve bazı temel vitaminler bulunur.

2014 yılında yapılan bir analiz, kurutulmuş sumağın yaklaşık yüzde 71 karbonhidrat, yüzde 19 yağ ve yüzde 5 proteinden oluştuğunu buldu. Sumaktaki yağın çoğu, oleik asit ve linoleik asit olarak bilinen iki belirli yağ türünden gelir. Oleik asit, genellikle kalp sağlığıyla ilişkili bir tür tekli doymamış yağdır. Aynı zamanda zeytin ve avokado da dahil olmak üzere diğer yaygın bitki bazlı gıdalarda bulunan birincil yağdır. Linoleik asit, sağlıklı cilt ve hücresel zarların korunmasında rol oynayan temel bir tür çoklu doymamış yağdır. 2004 yılında taze sumak meyvesinin yüzde 14’ünden fazlasının sindirim sağlığını destekleyen bir besin maddesi olan liften oluştuğunu bulunmuştur.

Sumağın kesin mikro besin içeriği hakkında çok az veri var, ancak bazı araştırmalar, en azından eser miktarda C, B6, B1 ve B2 vitaminleri dahil olmak üzere birkaç temel besin içerdiğini gösteriyor.

ANTİOKSİDANLAR AÇISINDAN ZENGİN

Sumak, birçok antioksidan bileşik bakımından zengindir. Bu özellik sumağın geniş terapötik potansiyelinin birincil nedenidir.

Sumak, tanenler, antosiyaninler ve flavonoidler dahil olmak üzere güçlü antioksidan aktiviteye sahip çok çeşitli kimyasal bileşikler içerir. Antioksidanlar, hücrelerinizi hasardan korumak ve vücuttaki oksidatif stresi azaltmak için çalışır. Sumak gibi gıdalardaki antioksidanların iltihabı azaltmada rol oynayabileceğine dair kanıtlar da var. Kalp hastalığı ve kanser gibi iltihaplı hastalıkları önlemeye yardımcı olabilirler aynı zamanda kan şekerini de dengeleme özelligi vardır.

Bazı araştırmalar, sumağın tip 2 diyabetli kişilerde kan şekerini yönetmek için etkili bir araç olabileceğini öne sürüyor. 2014’te diyabetli 41 kişiden oluşan grupla yapılan bir çalışmada, günlük 3 gramlık sumak dozunun kan şekeri ve antioksidan seviyeleri üzerindeki etkisi değerlendirildi. 3 aylık çalışmanın sonunda, sumak takviyesi alan grup, plasebo alanlara kıyasla ortalama kan şekeri ve antioksidan seviyelerini önemli ölçüde iyileştirdi. Benzer bir başka çalışmada, diyabetli 41 kişiden oluşan bir grubun 3 ay boyunca her gün 3 gramlık sumak tozu almasını istendi. Sumak grubu, dolaşımdaki insülinde yüzde 25'lik bir azalma yaşadı, bu da sumak takviyesinin bir sonucu olarak insülin duyarlılığının artmış olabileceğini düşündürdü. Bu noktada sumağın diyabet yönetimi için bir beslenme planı içinde günlük hayata en iyi şekilde nasıl uyabileceğini belirlemek için daha fazla araştırma yapmak gerekiyor.

KAS AĞRISINI HAFİFLETEBİLİR

2016 yılında yapılan bir araştırmada, 40 sağlıklı insana sumağın kas ağrısını hafifletme potansiyelini araştırmak için belli gramajda sumak konulmuş yiyecek ve plasebo verildi. 4 haftalık çalışmanın sonunda, sumak alan grup, plasebo içeceği alan gruba kıyasla önemli ölçüde daha az şekilde egzersize bağlı kas ağrısı bildirdi. Sumak grubu ayrıca dolaşımdaki antioksidan seviyelerinde önemli artışlar yaşadı. Çalışma yazarları, bunun ağrı giderilmesine neden olabileceğini öne sürdü. Bu sonuçlar umut verici olsa da, insanların kas ağrısını hafifletmek veya egzersiz performansını desteklemek için sumağı nasıl kullanabileceklerini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Özet

Sumak, kan şekerini düşürmede ve kas ağrısını hafifletmede rol oynayabilecek çeşitli besin öğeleri ve antioksidanlar içerir.

Sumak, güvenli bir besin olması açısından iyi bir geçmişe sahiptir ve mevcut klinik araştırmalarda herhangi bir zararlı reaksiyon bildirilmemiştir. Bununla birlikte, sumak kaju ve mango ile aynı familyadan olduğundan, bu yiyeceklere alerjisi olan kişiler, herhangi bir potansiyel alerjik reaksiyondan kaçınmak için sumaktan uzak durmalılardır. Sumak kan şekerini düşürebileceğinden, kan şekerini düşüren ilaçlar alıyorsanız da önerilmez. Dahası, sumak ile zehirli sumağı karıştırmamanız çok önemlidir. Zehirli sumak veya Toxicodendron vernix, yenilebilir sumak bitkisinin ürettiği kırmızı renkli meyvelerin aksine beyaz renkli meyveler üretir. Ülkemizde satın alabilecegimiz sumak kırmızı renkli olanıdır.